پلاستیک به دلیل داشتن مزایایی مانند عایق بودن در برابر حرارت و الکتریسیته، سبک بودن، مقاوم بودن در برابر مواد شیمیایی و شکستگی، قابلیت رنگ‌پذیری و عدم قارچ یا کپک‌زدگی طی سال‌های اخیر در صنایع مختلف بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. باوجوداین، ظروف پلاستیکی که از آن برای حمل، نگهداری و مصرف مواد غذایی استفاده می‌شود، به دلیل وجود موادی مانند «بیسفنول» خطرات بالقوه‌ای برای سلامت انسان‌ها داشته و موجب ابتلای انسان به بیماری‌های مختلف می‌شود و محققان را بر آن داشته تا جایگزین‌های جدیدی را برای ظروف پلاستیکی در نظر بگیرند.
بیسفنول (BPA) چیست؟
بیسفنول یک ترکیب شیمیایی است که بیش از 40 سال است در ساخت انواع پلاستیک برای سفت شدن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد اما این ماده سمی موجب بسیاری از ناهنجاری‌های غیرقابل جبران در بدن می‌شود.
1- بیسفنول و دیابت
تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد این ماده شیمیایی با بروز چاقی و دیابت در ارتباط است. بیسفنول موجب افزایش میانگین میزان چربی‌ها و تولید هورمون انسولین در بدن می‌شود. اگر میزان هورمون انسولین افزایش یابد، بدن در مقابل تاثیرات آن مقاوم شده و در نهایت موجب افزایش وزن و دیابت نوع 2 خواهد شد. بیسفنول بر عملکرد لوزالمعده که تولیدکننده انسولین است نیز اثرات منفی دارد.
2- بیسفنول و تولیدمثل
تحقیقات انجام شده در مورد بیسفنول نشان داده است که غلظت زیاد آن روی کیفیت اسپرم در مردان تأثیر منفی گذاشته و در زنان نیز احتمال ناباروری را افزایش می‌دهد. افزایش این ماده سمی در بدن زنان باردار خطر بروز نارسایی‌های مادرزادی در نوزادان افزایش می‌دهد. همچنین افزایش سطح این ماده شیمیایی در خون مادر باردار، احتمال نارسایی‌های عصبی– رفتاری را در نوزادان آنها تشدید میکند.
3- بیسفنول و غدد داخلی
مقدار کمی از بیسفنول می‌تواند در بدن واکنش ایجاد کرده و بر میزان و عملکرد هورمون‌ها تاثیر منفی گذارد. بیسفنول مختل‌‌کننده عملکرد غدد درون‌ریز نیز محسوب شده که سبب ایجاد اختلال در کار بیضه‌ها، رشد مغزی، غدد سینه‌‌ای و تخمدان‌ها شده و همچنین بر بافت دستگاه گوارش تاثیر منفی می‌گذارد.
جایگزینی برای پلاستیک و بیسفنول
مجموعه این عوامل پژوهشگران را بر آن داشته تا در سال‌های اخیر در پی یافتن جایگزینی مناسب برای پلاستیک به‌ویژه در مورد ظروف یکبارمصرف مورد استفاده در صنایع غذایی باشند. تکنولوژی ساخت نسل نوین ظروف یکبارمصرف با استفاده از الیاف سلولزی درختان یکی از جایگزین‌های مناسب برای ظروف پلاستیکی بود اما استفاده از این روش موجب قطع روزانه تعداد زیادی از درختان و نابودی جنگل‌ها بود. بنابراین ایده تولید ظروف یکبارمصرف از الیاف نیشکر جایگزین استفاده از الیاف سلولزی چوبی شد. الیاف سلولزی نیشکر که در دنیا آن را به نام باگاس می‌شناسند، ضمن دارا بودن همه ویژگی‌های ظروف چوبی و سلولزی، به محیط زیست نیز آسیب نمی‌زند. باگاس محصول جانبی کارخانه‌های نیشکر است که تا پیش از این یا سوزانده می‌شد و یا به‌عنوان غذای کم‌ارزش دام مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در حال حاضر تعداد کمی از کشورها تکنولوژی تولید ظروف یکبارمصرف از الیاف نیشکر را در اختیار دارند که خوشبختانه شرکت «سوگاس» در ایران یکی از آنهاست. سوگاس به‌عنوان اولین تولیدکننده ظروف واقعا گیاهی با استفاده از الیاف نیشکر در خاورمیانه، در حال حاضر محصولات خود را علاوه بر توزیع در بازارهای داخلی به بیش از 10 کشور دنیا صادر میکند.
ظروف کمپوست‌پذیر سوگاس علاوه بر اینکه سلامت مصرف‌کنندگان را تامین میکند، با جلوگیری از قطع درختان به حفظ محیط‌زیست کمک کرده و ظرف مدت 100 روز در مجاورت خاک تبدیل به کمپوست می‌شود و به‌این‌ترتیب یکی دیگر از مشکلات دنیای امروز یعنی انباشت زباله‌های پلاستیکی را برطرف میکند.