حجم عظیمی از زباله‌های پلاستیکی در محیط‌زیست ریخته می‌شود به مرور زمان در اثر فرسایش تبدیل به میکروپلاستیک‌ها می‌شوند که امروز کل سیاره زمین را آلوده کرده‌اند. علاوه بر این استفاده روزافزون بشر از فرآورده های پلاستیکی در بسته‌بندی مواد غذایی و خوراکی‌ها می‌تواند عاملی بر افزایش احتمال ورود ریزپلاستیکها به دستگاه گوارش انسان باشند. اما آیا این مواد توسط بدن نیز جذب می‌شوند؟!
موضوع احتمال ورود میکروپلاستیک‌ها به بدن انسان و آسیب‌های ناشی از آن طی سال‌های گذشته بارها مطرح شده بود و در این زمینه اختلاف‌نظرهای فراوانی نیز وجود داشت اما این احتمال با توجه به نتایج بررسی‌های اخیر تبدیل به یقین شده است. بر اساس بررسی‌های اخیر دانشمندان، وجود آلودگی ریزپلاستیکها در خون انسان برای نخستین بار شناسایی شده و پژوهشگران این ذرات ریز را در بدن حدود 80 درصد از افراد مورد آزمایش یافته‌اند.
این کشف نشان می‌دهد ذرات میکروپلاستیک می‌توانند در بدن گردش کرده و ممکن است حتی در اندام‌ها نیزساکن شوند. اگرچه تاثیر این شرایط بر سلامت انسان هنوز ناشناخته است اما پژوهش‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که میکروپلاستیک‌ها به سلول‌های بدن انسان آسیب می‌رسانند؛ تحقیقات پیشین نیز در این زمینه نشان داده بود که ورود ذرات آلاینده موجود در هوا به بدن انسان سالانه منجر به مرگ زودهنگام میلیون‌ها نفر در دنیا می‌شود و بررسی‌های اخیر ابعاد جدیدی از این آسیب‌ها را نمایان می کند.
امروز استفاده روزافزون از مواد پلاستیکی در صنایع مختلف به‌ویژه صنایع بسته‌بندی، حجم عظیم زباله‌های پلاستیکی و میکروپلاستیک‌های حاصل از تجزیه ناقص مواد پلاستیکی، سلامت انسان‌ها را به خطر انداخته‌اند. متاسفانه انسان‌ها این ذرات ریز را از طریق غذا و آب و همچنین تنفس وارد بدن خود می‌کنند و وجود بقایای این مواد در مدفوع نوزادان و بزرگسالان در گزارش‌های متعدد تایید شده است.
بررسی وجود میکروپلاستیک در خون
دانشمندان در آخرین بررسی‌های خود در این زمینه، نمونههای خون بیش از ۲۰ فرد بزرگسال تصادفی را مورد بررسی قرار داده و در حدود ۸۵ درصد از نمونههای مورد آزمایش نمونه ذرات پلاستیک را یافتند. نیمی از این نمونه‌ها حاوی پلاستیک PET بودند که به طور معمول در بطری‌های نوشیدنی استفاده می‌شود. به علاوه حدود یک‌سوم نمونه‌ها حاوی پلی‌استایرن بوده که معمولا از آن برای بسته‌بندی غذاها و محصولات دیگر استفاده می‌شود. همچنین یک‌چهارم نمونههای خون مورد بررسی نیز حاوی پلی‌اتیلن بودند که از آن در ساخت کیسه‌های پلاستیکی استفاده می‌شود.
پروفسور دیک وتهاک، پژوهشگر اکوتوکسیکولوژیست دانشگاه وریج آمستردام هلند و از اعضای تیم پژوهشی این تحقیقات در این باره عنوان می‌کند: مطالعه ما برای نخستین بار آثاری از وجود ذرات پلیمری در خون انسان را نشان می‌دهد. البته باید پژوهش را گسترش داده و تعداد نمونه‌ها، تعداد پلیمرهای ارزیابی شده و غیره را افزایش دهیم.
وتهاک با منطقی خواندن اظهار نگرانی از این یافته تاکید می‌کند: بررسی‌های جدید در این زمینه تایید می‌کند که ذرات پلاستیک در بدن ما وجود دارند و در آن گردش می‌کنند. پژوهش‌های پیشین نشان داده بودند که میکروپلاستیک‌ها در مدفوع نوزادان در مقایسه با بزرگسالان 10 برابر بیشتر است و نوزادانی که با بطری‌های پلاستیکی تغذیه می‌شوند، میلیون‌ها ذره میکروپلاستیک را در روز می‌بلعند. همچنین، به‌طور کلی می‌دانیم که نوزادان و خردسالان نسبت به قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و ذرات آسیب‌پذیرتر هستند و این موضوع ما را هرچه بیشتر نگران می‌کند.
پژوهش جدید در این زمینه که نتایج آن در نشریه Environment International منتشر شده است، تکنیک‌های موجود را برای شناسایی و آنالیز ذراتی به کوچکی ۰.۰۰۰۷ میلی‌متر تطبیق داده است. برخی از نمونههای خون حاوی دو یا سه نوع پلاستیک بود. تیم پژوهشی از سوزن‌های سرنگ فولادی و لوله‌های شیشه‌ای برای جلوگیری از آلودگی و تحت تاثیر قرار گرفتن نتایج استفاده کرده و سطوح پس زمینه میکروپلاستیک‌ها را با استفاده از نمونههای شاهد آزمایش کردند.
وتهاک در این زمینه توضیح می‌دهد: مقدار و نوع پلاستیک به‌طور قابل‌توجهی بین نمونههای خون متفاوت بوده است. در این زمینه ما با یک مطالعه پیشگام روبرو هستیم و به کار و پژوهش بیشتر در این زمینه نیاز است. زیرا این تفاوت‌ها ممکن است بعه دلیل مواجهه کوتاه مدت پیش از گرفتن نمونههای خون، مانند نوشیدن از یک فنجان قهوه با پوشش پلاستیکی یا استفاده از یک ماسک صورت پلاستیکی باشد.
وتهاک در این باره تصریح می کند: اما پرسش بزرگ در این باره این است که با وجود این مواد در بدن ما چه اتفاقات یا آسیب‌هایی در انتظار ماست؟! آیا ذرات پلاستیک در بدن باقی می‌مانند؟ آیا آنها به اندام‌های خاصی منتقل می‌شوند؟ و آیا این میزان آنها در بدن به اندازه ای است که بتواند منجر به بیماری شود. بدون شک برای پاسخ به این قبیل پرسش‌ها ما به تامین مالی و انجام پژوهش‌های بیشتر نیاز داریم.
در این زمینه جو رویل، بنیانگذار موسسه خیریه دریاهای مشترک نیز عنوان می‌کند: تولید پلاستیک تا سال ۲۰۴۰ میلادی دو برابر خواهد شد؛ از این رو، ما حق داریم بدانیم که این پلاستیک‌ها با بدن ما چه می‌کنند.
تحقیقات دیگر درباره ریزپلاستیکها
مطالعه جدید در این زمینه نشان داده است که میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به غشای خارجی گلبول‌های قرمز چسبیده و ممکن است توانایی آنها برای انتقال اکسیژن را محدود کنند. این ذرات در جفت زنان باردار یافت شده، و در موش‌های باردار از طریق ریه‌ها به سرعت وارد قلب، مغز، و اندام‌های دیگر جنین شده‌اند.
به غیر از این موارد، یک بررسی جدید نیز خطر ابتلا به سرطان را ارزیابی کرده و این‌گونه نتیجه‌گیری کرده که به پژوهش‌های دقیق‌تر درباره چگونگی تاثیر ریزپلاستیکها بر ساختارها و فرآیندهای بدن انسان و این که آیا و چگونه می‌توانند سلول‌ها را تغییر داده و سرطان‌زایی را القا کنند، نیاز است. این موضوع به‌ویژه با توجه به افزایش چشمگیر تولید پلاستیک اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و با گذشت زمان، رسیدگی به این مساله ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
در حال حاضر توصیه بسیاری از متخصصان برای کاهش احتمال ورود ریزپلاستیک ها به بدن، کاهش مصرف مواد غذایی در ظروف و بسته‌بندی های پلاستیکی و جایگزین کردن این بسته بندی ها با مواد طبیعی و بدون خطر برای سلامت انسان است. بر این اساس در بسیاری از کشورهای پیشرفته مانند فرانسه و هلند برنامه‌ریزی‌های بلندمدتی برای ممنوعیت مصرف ظروف و بسته‌بندی پلاستیکی و جایگزین کردن آن با بسته‌بندی‌ها و ظروف تولید شده از مواد طبیعی مانند الیاف نیشکر یا همان باگاس در دست اجرا است.پروفسور دیک وتهاک، پژوهشگر اکوتوکسیکولوژیست دانشگاه وریج آمستردام هلند و از اعضای تیم پژوهشی این تحقیقات در این باره عنوان می‌کند: مطالعه ما برای نخستین بار آثاری از وجود ذرات پلیمری در خون انسان را نشان می‌دهد. البته باید پژوهش را گسترش داده و تعداد نمونه‌ها، تعداد پلیمرهای ارزیابی شده و غیره را افزایش دهیم.
وتهاک با منطقی خواندن اظهار نگرانی از این یافته تاکید می‌کند: بررسی‌های جدید در این زمینه تایید می‌کند که ذرات پلاستیک در بدن ما وجود دارند و در آن گردش می‌کنند. پژوهش‌های پیشین نشان داده بودند که میکروپلاستیک‌ها در مدفوع نوزادان در مقایسه با بزرگسالان 10 برابر بیشتر است و نوزادانی که با بطری‌های پلاستیکی تغذیه می‌شوند، میلیون‌ها ذره میکروپلاستیک را در روز می‌بلعند. همچنین، به‌طور کلی می‌دانیم که نوزادان و خردسالان نسبت به قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و ذرات آسیب‌پذیرتر هستند و این موضوع ما را هرچه بیشتر نگران می‌کند.
پژوهش جدید در این زمینه که نتایج آن در نشریه Environment International منتشر شده است، تکنیک‌های موجود را برای شناسایی و آنالیز ذراتی به کوچکی ۰.۰۰۰۷ میلی‌متر تطبیق داده است. برخی از نمونههای خون حاوی دو یا سه نوع پلاستیک بود. تیم پژوهشی از سوزن‌های سرنگ فولادی و لوله‌های شیشه‌ای برای جلوگیری از آلودگی و تحت تاثیر قرار گرفتن نتایج استفاده کرده و سطوح پس زمینه میکروپلاستیک‌ها را با استفاده از نمونههای شاهد آزمایش کردند.
وتهاک در این زمینه توضیح می‌دهد: مقدار و نوع پلاستیک به‌طور قابل‌توجهی بین نمونههای خون متفاوت بوده است. در این زمینه ما با یک مطالعه پیشگام روبرو هستیم و به کار و پژوهش بیشتر در این زمینه نیاز است. زیرا این تفاوت‌ها ممکن است بعه دلیل مواجهه کوتاه مدت پیش از گرفتن نمونههای خون، مانند نوشیدن از یک فنجان قهوه با پوشش پلاستیکی یا استفاده از یک ماسک صورت پلاستیکی باشد.
وتهاک در این باره تصریح می کند: اما پرسش بزرگ در این باره این است که با وجود این مواد در بدن ما چه اتفاقات یا آسیب‌هایی در انتظار ماست؟! آیا ذرات پلاستیک در بدن باقی می‌مانند؟ آیا آنها به اندام‌های خاصی منتقل می‌شوند؟ و آیا این میزان آنها در بدن به اندازه ای است که بتواند منجر به بیماری شود. بدون شک برای پاسخ به این قبیل پرسش‌ها ما به تامین مالی و انجام پژوهش‌های بیشتر نیاز داریم.
در این زمینه جو رویل، بنیانگذار موسسه خیریه دریاهای مشترک نیز عنوان می‌کند: تولید پلاستیک تا سال ۲۰۴۰ میلادی دو برابر خواهد شد؛ از این رو، ما حق داریم بدانیم که این پلاستیک‌ها با بدن ما چه می‌کنند.