پلاستیک یکی از مواد پرمصرف در زندگی امروز انسان‌هاست که با وجود تمام مزایای خود، با ورود به بدن ما، می‌توانند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را برایمان ایجاد کند. به همین دلیل یکی از تلاش‌های محققان در سال‌های اخیر حذف مواد پلاستیکی از ترکیب ظروف یکبار مصرف و تولید ظروف ۱۰۰درصد سلولزی بوده است. این تلاش در سال های اخیر به تولید نسل نوینی از ظروف یکبارمصرف قابل کمپوست انجامیده است.
پیشرفت تکنولوژی در دهه‌های گذشته تحولات فراوانی را در زندگی شهرنشینی ایجاد کرده است. با این حال این فناوری‌ها همواره مشکلاتی را نیز با خود به همراه داشته‌اند که می‌تواند محیط زیست، حیات انسان و جانداران دیگر را به خطر بیندازد. بدون شک یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انسان در قرن گذشته پلاستیک بود که پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای را در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی ایجاد کرد. پلاستیک پس از بتون و فولاد، سومین ماده‌ای است که به‌وفور یافت می‌شود و امروز به دلیل اینکه از آن در بخش‌های مختلف مانند دارو، ساخت‌وساز، بسته‌بندی مواد غذایی، الکترونیک و حمل‌ونقل استفاده می‌شود اهمیت بالایی برای جوامع دارد.
در مورد پلاستیک نیز دیری نگذشت که این اختراع عوارض خود را نشان داد و تحقیقات دانشمندان، مضرات متعدد پلاستیک را برای محیط زیست و سلامت انسان نمایان کرد. بنابراین به زودی تشکل‌های مختلفی برای کاهش مصرف پلاستیک و جایگزینی آن با ترکیبات زیست‌تخریب‌پذیر و قابل کمپوست تشکیل شد و نهادهای بین‌المللی تلاش‌های فراوانی را برای اصلاح روند استفاده از این ماده انجام دادند.
یکی از مصارف عمده پلاستیک در سال‌های اخیر در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، در ساخت ظروف یکبارمصرف بوده که علاوه بر ماندگاری و تجزیه‌ناپذیری در محیط زیست، حتی در صورت فرسایش و تجزیه نیز سلامت انسان‌ها را به خطر می‌اندازد. به همین دلیل نیز یکی از گزینه‌های نهادهای دوستدار محیط زیست دست‌یابی به راهکاری برای بهبود روند استفاده از ظروف یکبارمصرف آسیب‌رسان بوده است.
پلاستیک و آسیب‌های مغزی
اما پرسشی که در مورد پلاستیک و ظروف یکبارمصرف مطرح می‌شود این است که این مواد چه آسیبی می‌توانند برای سلامت انسان داشته باشند. در این باره باید گفت هر سال میلیون‌ها تن پلاستیک که بخش زیادی از آنها در ترکیب ظروف یکبارمصرف به‌کار رفته است در طبیعت رها می‌شود. بسیاری از این ترکیبات می‌توانند وارد بدن انسان شود و مشکلات فراوانی را برای خون، دستگاه تنفس، گوارش و سیستم عصبی ایجاد کنند.
بررسی‌های اخیر انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد ورود ریزپلاستیک‌ها به خون باعث می‌شود سلامت سیستم عصبی به خطر بیفتد و این مساله می‌تواند باعث از کارافتادن مغز و حتی مرگ شود. این ریزپلاستیک‌ها با ورود به چرخه غذایی انسان‌ها می‌توانند به مغز انسان‌ها وارد شده و حیات مصرف‌کنندگان را به خطر بیندازند. محققان در این باره معتقدند در صورت ورود ریزپلاستیک‌ها به‌ویژه میکروپلاستیک‌های با اندازه کوچک‌تر از ۲ میکرومتر به بدن انسان، این ذرات طی ۷ روز در مغز رسوب می‌کنند که به مرور منجر به التهاب در مغز، اختلال در سیستم ایمنی و حتی مرگ می‌شوند.
(تاثیر ریزپلاستیک ها بر شاخص های خون شناسی و بیوشیمیایی در آبزیان – مهدی بنایی – رضاشاکری – The effect of microplastics on hematological and biochemical parameters in aquatic animals – magiran.com/p2319412)
(اثرات منفی ریز پلاستیک ها بر تنوع زیستی و ریستگاه های ساحلی دریای خلیج فاری و دریای عمان – فاطمه طباطبائی یزدی – حسام الدین برجسته ثانی https://civilica.com/doc/934033 )
بنابراین در سال‌های اخیر تحقیقات فراوانی برای کاهش میزان استفاده از پلاستیک در ترکیب ظروف یکبارمصرف انجام شده است که به طور کلی شامل دو راهکار کاهش استفاده از ظروف یکبار مصرف یا جایگزینی مواد سازگاز با سلامت به جای پلاستیک در ترکیب این ظروف بوده است.
تغییرات ظروف یکبارمصرف
با توجه به تماس مستقیم مواد غذایی مصرفی انسان با ظروف یکبار مصرف، متخصصان حوزه سلامت توصیه می‌کنند مردم تا جای ممکن از به‌کارگیری ظروف یکبار مصرف پلاستیکی پرهیز کنند. البته کاهش مصرف ظروف این ظروف با توجه به نیازهای زندگی شهرنشینی موجود بسیار مشکل است. به همین دلیل راهکار دیگر در این زمینه جایگزین کردن مواد به‌کاررفته در ترکیب ظروف یکبارمصرف نوین بود.
در این زمینه در بیش از یک دهه گذشته تلاش محققان بر این بوده تا استفاده از پلاستیک را در ظروف یکبارمصرف به حداقل برسانند. در این سال‌ها ظروف یکبارمصرف کاغذی نیز ظروف یکبارمصرفی تحت عنوان ظروف یکبارمصرف زیست‌تخریب‌پذیر وارد بازار شد اما این ظروف نیز نتوانستند پلاستیک را به طور کامل از ترکیب خود حذف کنند. علاوه بر این، ظروف تهیه شده جدید در برخی موارد مشکلات جدید دیگری را به همراه داشتند که استفاده از آنها را مشکل می‌کرد.
ظرف یکبارمصرف با صفر درصد پلاستیک
مهم‌ترین تحول در تولید ظروف یکبار مصرف در دنیا از زمان ورود نیشکر و ترکیبات تفاله نیشکر به این صنعت ایجاد شد. ظروف یکبارمصرف جدید تهیه شده از الیاف نیشکر، ظروفی بی‌رنگ و بی‌بو هستند که با فناوری‌های جدید، مصرف پلاستیک را به صفر درصد رسانده‌اند. با این فناوری ظروف یکبارمصرف تهیه شده از ۱۰۰درصد سلولز گیاهی تولید می‌شود که خطر آسیب‌های ناشی از مصرف پلاستیک و ریزپلاستیک‌ها را به صفر رسانده است. کشورهای توسعه‌یافته در این سال‌ها سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی را برای تبدیل ظروف یکبارمصرف پلاستیکی، به ظروف یکبارمصرف زیست‌تخریب‌پذیر و در مراحل پیشرفته‌تر تولید ظروف یکبارمصرف قابل کمپوست انجام داده‌اند تا سلامت مصرف‌کنندگان به شکل بهتری مورد حمایت قرار گیرد.
سوگاس یک تجربه متفاوت در ایران
با توجه به آمارها و گزارش‌های موجود در کشور استفاده از ظروف یکبارمصرف در میان ایرانیان به شدت متداول است و به همین دلیل استفاده از ظروف یکبارمصرف پلاستیکی و پلیمری، خطرات بیشتری را برای ایرانیان به همراه دارد. تا پیش از فناوری تولید ظروف یکبارمصرف زیست‌تخریب‌پذیر و ۱۰۰درصد سلولزی در کشور وجود نداشت، اما امروز شرکت پارس طبیعت سلولز با استفاده از دانش روز دنیا در زمینه تولید ظروف یکبارمصرف، گام بلندی را در این زمینه برداشته و ظروف یکبارمصرف سوگاس را وارد بازار کرده است.
شرکت پارس طبیعت سلولز با استفاده از تفاله نیشکر یا همان باگاس توانسته به‌عنوان اولین تولید‌کننده ظروف یکبار مصرف تمام سلولزی، پلاستیک و ترکیبات آن را به طور کامل از ترکیب این ظروف حذف کند. درحال‌حاضر انواع ظرف غذا، ظروف سلف، بشقاب، کاسه و دیس سوگاس، امکان استفاده خانواده‌ها و صنایع از ظروف یکبارمصرف زیست‌تخریب‌پذیر و سازگار با سلامت انسان را ایجاد کرده است. ظروف یکبار مصرف سوگاس تاییدیه‌های جهانی و ملی برای تهیه ظروف سازگار با طبیعت و سلامت را دریافت کرده‌اند و مورد تایید کارشناسان و متخصصان سلامت کشور هستند.
استفاده‌کنندگان از ظروف یکبارمصرف سوگاس می‌توانند مصرف غذا و نوشیدنی گرم و سرد بدون اثرات نامطلوب مواد پلاستیکی و پلیمرهای شیمیایی را با این ظروف تجربه کنند.
